1950'li yıllardan itibaren İstanbul Üniversitesi Psikoloji ve Antropoloji bölümlerinin kurucularından biri olarak öne çıkan Mümtaz Turhan (1908-69), Türk sosyal bilimlerine özgün bir araştırma ve yaklaşım kimliği kazandırmıştır (ayrıntılı biyografik bilgi için bkz. Özakpınar, 2012). Günümüzde, öncelikle sosyoloji olmak üzere, Türk sosyal bilimlerinin çeşitli alanlarında adı sıkça anılmakta ve eserleri yeni tartışmalara ilham kaynağı olmaktadır. Turhan'ın mirası, psikolojinin özellikle sosyal ve kültürel konulara ilişkin yönlerinde devam eden tartışmalarda hala önemli bir etkiye sahiptir. Ancak, günümüzde Turhan'ın Türk psikoloji akademisiyle olan teması ve devamlılık ilişkisi, ne yazık ki, zayıf bir noktada bulunmaktadır. Bu bağlamda, Turhan'ın etkisi ve katkıları hala geçerli olsa da, aktif bir bağ kurma ve devamlılık sağlama konusunda belirgin bir eksiklik gözlemlenmektedir.
Turhan'ın çalışmalarının hatırlanması ve yeniden ele alınması büyük önem taşımaktadır. Elinizdeki çalışmamın amacı, Turhan'ın titiz deneysel algı çalışmalarını, diğer sosyal bilim uzmanları tarafından da görmezden gelinen ilk dönemlerini tekrar gündeme getirmektir. Aynı zamanda, Turhan'ın ömrü boyunca kullandığı metodolojik, teorik ve hatta paradigmatik terazisinin başlangıçta nasıl ayarlandığını speküle etmeyi hedeflemekteyim. Bu vesileyle, Turhan'ın Alman Gestalt ekolünün güçlenmesine nasıl ve hangi düzeyde katkıda bulunduğunu açıklığa kavuşturmayı umuyorum.
* Yıldız, T. (2023). Türk psikolojisinin unuttuğu bir Gestalt psikoloğu: Mümtaz Turhan. Yeni Perspektifler Işığında Mümtaz Turhan (pp.89-102), İstanbul: Ketebe. (.PDF)
Yorumlar