Türkiye’de komünist düşünce yalnızca bastırılmadı; aynı zamanda içeriden çözüldü. Bu çözülme, düşüncenin tarihle bağını koparmasıyla, maddi zemininden uzaklaşmasıyla ve öznesini kaybetmesiyle birlikte yaşandı. Oysa bir zamanlar, Kemal Tahir’in yerel gerçekçiliğiyle kurduğu romanları, Hikmet Kıvılcımlı’nın tarihsel dinamiklere yaslanan teorik arayışları ve Nâzım Hikmet’in romantik devrimciliği, düşünceyi somut bir mücadele zeminiyle buluşturuyordu. O hattın üzerinde teori, coğrafyayla; tahayyül, tarihle; siyaset, özneyle temas ediyordu. Bugün ise ne o yer sabit, ne zaman süreklilik taşıyor, ne de birey bütünlüklü bir fail olarak varlığını koruyor. Kemal Tahir’in “yerlilik” vurgusu, bugün çoğunlukla folklorik bir nostalji ya da kültürel bir dekor olarak ele alınıyor. Oysa Tahir için yerellik, köylü üretiminden Osmanlı devlet yapısına, mahalle formasyonundan etnik ve dini konumlara kadar uzanan maddi bir toplamı ifade ediyordu. Yer, onun düşüncesinde yalnızca kültürel değil; coğrafi, sını...
Türkiye’de tiyatro sahnesi, yalnızca oyunların değil; aynı zamanda emek ilişkilerinin, sınıfsal konumların, kültürel dönüşümlerin ve politik tercihler ile çatışmaların da sahnelendiği çok katmanlı bir alandır. "Bağımsız tiyatro" adıyla çoğalan sahne yapılarının artışı ilk bakışta bir kültürel canlılık gibi görünse de, bu çoğalmanın arkasında neoliberal kültür ekonomisinin dayattığı güvencesizlik, yarı-profesyonelleşmiş üretim ağları ve estetik riskten büyük ölçüde arındırılmış repertuvar tercihleri yer alır. Bu yazı, Türkiye’de tiyatro üretimini sürdüren hem bağımsız hem de kurumsal yapıları, tiyatro işletmeciliğinin ekonomik sıkışmalarını, televizyon ve dijital platformların yapısal etkilerini, tek kişilik oyunların ekonomi politiğini ve tiyatro eğitimindeki kurumsal boşlukları teorik bir çerçevede ele almaktadır. Eleştirinin odağında ise tiyatronun "özerklik" ile "devamlılık" arasında sıkışan varlık koşulları ve bu sıkışmanın sanatsal nitelikler üzerinde...